ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΤΟΧΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΤΟΧΗΣ

Επιλέγουμε το χρόνο της μετοχής ανάλογα με τη χρονική βαθμίδα της πρότασης που καλούμαστε να συμπτύξουμε. Δηλαδή:

Χρονική βαθμίδα πρότασης	Χρόνος μετοχής
Σύγχρονο	Ενεστώτας
Προτερόχρονο	Παρακείμενος
Υστερόχρονο	Μέλλοντας

 ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ

1.   Αν συμπτύσσουμε πρόταση με ενεργητική σύνταξη και με χρονική βαθμίδα σύγχρο­νο ή υστερόχρονο σε μετοχή ενεστώτα ή μέλλοντα, τότε υποκείμενο της μετοχής θέτουμε το υποκείμενο του ρήματος της πρότασης που συμπτύσσουμε.

2.  Αν συμπτύσσουμε πρόταση με ενεργητική σύνταξη και με χρονική βαθμίδα προτε­ρόχρονο σε μετοχή παρακειμένου, τότε υποκείμενο της μετοχής θέτουμε το αντι­κείμενο (αιτιατικής πτώσης) του ρήματος της πρότασης που συμπτύσσουμε.

3.   Αν συμπτύσσουμε πρόταση με παθητική σύνταξη και με χρονική βαθμίδα προτερό­χρονο σε μετοχή παρακειμένου, τότε υποκείμενο της μετοχής θέτουμε το υποκείμε­νο του ρήματος της πρότασης που συμπτύσσουμε.

4.  Αν συμπτύσσουμε πρόταση με παθητική σύνταξη και με χρονική βαθμίδα σύγχρονο ή υστερόχρονο σε μετοχή ενεστώτα ή μέλλοντα, τότε υποκείμενο της μετοχής θέ­τουμε το ποιητικό αίτιο του ρήματος της πρότασης που συμπτύσσουμε.

 ΜΕΤΟΧΗ ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ  - ΜΕΤΟΧΗ ΑΠΟΛΥΤΗ

1.  Σε περίπτωση που το υποκείμενο της μετοχής έχει και άλλο συντακτικό ρόλο μέσα στην πρόταση στην οποία αυτή ανήκει, τότε η μετοχή είναι συνημμένη σε αυτό τον όρο. Επομένως τη θέτουμε στην πτώση, στον αριθμό και στο γένος του υποκειμένου της.

2 Σε περίπτωση που το υποκείμενο της μετοχής δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο μέσα στην πρόταση στην οποία αυτή ανήκει, τότε η μετοχή είναι απόλυτη. Επομένως θέ­τουμε το υποκείμενο της σε πτώση αφαιρετική και τη μετοχή σε αφαιρετική πτώση και στον αριθμό και στο γένος του υποκειμένου της.

Παρατηρήσεις

1.      Σε περίπτωση που συμπτύσσουμε πρόταση σε μετοχή παρακειμένου, δηλώνουμε το ποιητικό αίτιο -εφόσον το γνωρίζουμε- μόνο αν δε συμπίπτει με το υποκείμενο ή το αντικείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία ανήκει η μετοχή (δηλαδή δημιουρ­γείται γνήσια αφαιρετική απόλυτη), αν όμως συμπίπτει (δηλαδή δημιουργείται αφαιρε­τική απόλυτη νόθη), τότε δε δηλώνουμε το ποιητικό αίτιο.

2. Σε περίπτωση που συμπτύσσουμε πρόταση σε μετοχή ενεστώτα του ρήματος sum δε τη δηλώνουμε -εφόσον δεν απαντά ως απλή-, αλλά δημιουργούμε αφαιρετική απόλυ­τη ιδιόμορφη γράφοντας μόνο το υποκείμενο σε πτώση αφαιρετική και το ουσιαστικό ή το ειδικό επίθετο στην ίδια πτώση.

3. Προσοχή απαιτείται στην επιλογή μετοχής αποθετικού ρήματος, δεδομένου ότι αυτά έχουν ενεργητική διάθεση, οπότε και το υποκείμενο της παραγόμενης μετοχής συμπί­πτει με το υποκείμενο του ρήματος της προς σύμπτυξη πρότασης.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1.     quod illic aurum pensatum est -» auro illic pensato.

2.cum lacrimae suae - vincerent prorumperentque -> lacrimis suis vincentibus prorumpentibusque

3.Conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est -► Arria, conducts piscatoria navicula, ingentem navem secuta est.

4.     et eum a ianua quaereret -> et eum a ianua quaerens

5.     quod Nasica... mentiebatur -» Masica ... mentiente

6.     cum te quaererem -»quaerens te

7.     Plato hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. -» Plato, comprehenso homine, in custodiam Epheso tradidit.

8.     nisi... haberem - non habens

9.     si pergis - te pergente

10. Cum Servius Sulpicius Galba et Aurelius Cotta consules in senatu contenderent - Servio Sulpicio Galba et Aurelio Cotta consulibus in senatu contendentibus

AΥΤΟΠΑΘΕΙΑ

Η αυτοπαθεια στη λατινική, λόγω της έλλειψης αυτοπαθούς αντωνυμίας, δηλώνεται με τη χρήση ως αυτοπαθών αντωνυμιών των προσωπικών και κτητικών αντωνυμιών του α' και β' προσώπου εν μέρει και του γ' προσώπου πάντοτε. Η αυτοπάθεια είναι:

• άμεση (ή ευθεία), όταν η αντωνυμία που λειτουργεί αυτοπαθώς αναφέρεται στο υπο­κείμενο του ρηματικού τύπου από τον οποίο εξαρτάται:

Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. (3)

Belua ad Andromedam se movet. (3)

Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. (5)

• έμμεση (ή πλάγια), όταν η αντωνυμία που λειτουργεί αυτοπαθώς δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου (ρήμα σε εξαρτημένη πρόταση, απαρέμφατο, μετο­χή, γερούνδιο κ.λπ.) από τον οποίο εξαρτάται, αλλά στο υποκείμενο του ρηματικού τύ­που εξάρτησης της πρότασης, του απαρεμφάτου, της μετοχής κ.λπ.:

Existimavit ad se venire hominem ...(Cassius). (14) (To ad se δεν αναφέρεται στο hominem, το υποκείμενο του απαρεμφάτου από το οποίο εξαρτάται, αλλά στο υποκεί­μενο του ρήματος Cassius.)

Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt (Germani). (15)

Σημείωση 1: Για την ενίσχυση της έννοιας του υποκειμένου ή του αντικειμένου οι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών, όταν λειτουργούν αυτοπαθώς, μπορούν να ενισχύονται από τους αντίστοιχους τύπους της αντωνυμίας ipse, ipsa, ipsum,

     π.χ.: ... et cultro se ipsam interficit. (9)

    Σημείωση 2: Σπάνια και χωρίς έμφαση η άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια εκφράζεται και με τον μέσο τύπο του ρηματικού τύπου:

      Germani lacte, caseo et came nutriuntur (nutriunt se). (15)

      Germani in fluminibus lavantur (lavant se). (15)

    Σημείωση 3: Προκειμένου να εκφραστεί κτήση χωρίς αυτοπάθεια με αντωνυμία στο τρίτο πρόσωπο χρησιμοποιείται η γενική (ως κτητική) των οριστικών και δεικτικών αντωνυ­μιών (eius, illius κ.λπ.):

      Libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt. (5)

      Monumentum eius... pro templo habebat. (5)